تعیین هدف عکاس از تهیه یک تصویر او را در رسیدن به منظور نهایی یاری خواهد نمود. عکس‌هایی که ما تهیه می‌کنیم هر یک دربر گیرنده مفهوم و پیغامی برای مخاطب هستند از همین رو به منظور هرچه بهتر بیان نمودن پیام تصویر و ارتباط موثر با مخاطب، عکس‌ها را مانند دیگر‌ هنرها در سبک‌های مختلف و با تعاریف استاندارد طبقه‌بندی می‌نماییم.

در این مقاله شما را با سبک‌های معمول در عکاسی آشنا خواهیم نمود...

عکاسی از اجسام بی‌جان - Still Life Photography

شاخه‌ای از هنر عکاسی می باشد که به ثبت تصویر از اشیای بی‌جان و عموما غیر متحرک همچون شعله شمع٬ دود٬ گل‌ها، غذا، سنگ٬ کتاب، جواهرات ٬ لوازم التحریر، میوه‌ها و سایر اشیا محیط پیرامون می‌پردازد.

وجه تمایز اصلی این سبک با سایر سبک‌ها در حقیقت به چیدمان صحنه عکس ارتباط می‌یابد. چیدمان در حقیقت همان آماده سازی و چیدن صحنه عکس و ساختن صحنه است. در این سبک عکاسان در حقیقت بیشتر عناصر عکس را ساخته و در صحنه جایگزاری می‌کنند تا اینکه فقط سرگرم عکاسی باشند.

نخستین عکاسی از اجسام بی‌جان نیز از ئپس به جا مانده است که پس از 4 ساعت نوردهی به شیوه ابداعی خود اثری به نام میز نهارخوری را ثبت کرده است.

در این سبک عکاس زمان کافی برای تهیه و برداشت تصویر خود خواهد داشت اما انتخاب اجزای صحنه و چیدمان مناسب و همچنین کادربندی، ترکیب‌بندی و نورپردازی دقیق به عکس قدرت مناسبی خواهد بخشید.

عکاسی از طبیعت – Nature Photography

در این سبک عکاسی از مناظر طبیعی، گیاهان و تصاویری از بافت‌های طبیعی به عنوان هدف عکاس می‌باشد.

عکاسی حیات وحش – Wild Life Photography

این سبک شباهت‌های زیادی با عکاسی از طبیعت دارد اما وجه تمایز این سبک عدم حضور انسان و حتی عناصر و المان‌هایی از زندگی انسانی است. همچون ساختمان‌ها، راه‌ها و جاده‌ها، تنه درختانی که تبر قطع و صدمه دیده‌اند و حتی حضور حیوانات اهلی و دست آموز. هدف این سبک تهیه تصاویر از طبیعت بکر و وحشی است.

عکاسی چشم انداز – Landscape Photography

منظره به کل یا بخشی از طبیعت گفته می شود که از یک منظر یا زاویه خاص به آن نگریسته شده باشد. طبیعت، موضوع همیشگی و جدایی ناپذیر عکاسی از منظره به شمار می رود، به همین دلیل است که به عکاسی از منظره، عکاسی از طبیعت نیز گفته می شود. این سبک شامل عکاسی از مناظر طبیعی و شهری می‌گردد.

اگر در یک منظره طبیعی، یک خانه روستایی در دور دست ها، شهری در امتداد افق یا جاده ای در قسمت جلو تصویر ظاهر شده باشد باز هم می توان این عکس را جزو عکس های منظره به شمار آورد. اصطلاح منظره یا چشم انداز شهری (Urban Landscape) به عکس‌هایی گفته می‌شود که به سبک عکاسی از طبیعت اما از فضای شهری گرفته شده باشد به این معنی که نحوه نگاه عکاس به ساختمان‌ها، مکان‌ها و خیابان‌ها، باید همانند نگاه او به کوه و درخت‌ها در طبیعت باشد.

انتخاب مناسب عمق میدان، استفاده از سه پایه، انتخاب نقطه مناسب فوکوس، در نظر داشتن آسمان و کادر بندی مناسب خط افق، انتخاب مناسب زمان عکاسی ( ساعت‌های طلایی ) و انتخاب زاویه دید و سطح دیدگانی مناسب از جمله عوامل موثر در قدرت بخشیدن به عکس شما خواهند بود.

عکاسی انتزاعی – Abstract Photography

سبک انتزاعی یا آبستره در برابر رئالیسم یا واقعگرایی قرار می‌گیرد. رئال چیزی است که در جهان وجود داشته باشد و انتزاعی چیزی که به شکل خالصش در جهان حضور ندارد.

عکاسی انتزاعی، شاخه‌ای از عکاسی است که با حذف برخی ویژگی‌های سوژه و پررنگ کردن برخی دیگر، به بیانی انتزاعی دست می‌یابد.

در هنر از دو نوع انتزاع استفاده می‌شود: یکی پدید آوردن چیزهایی که در خارج وجود ندارند، یعنی واقعی نیستند، و دیگری بازنمایی واقعیت‌ها با حذف برخی بخش‌های غیر ضروری آن‌ها. در این حالت عکاس با حذف برخی خصوصیات موضوع، تاکید بیشتری بر جنبه‌های مهمتر سوژه می‌کند و به بیننده امکان می‌دهد که سوژه را از همان جنبه‌ای که خود می‌بیند ببیند.

استفاده از زوایای غیر معمول باعث می‌شود که عکس حالت طبیعی نداشته و در کار انتزاعی کردن می‌تواند فاکتور مهمی محسوب گردد. در این حالت شما کاری کرده‌اید که بیننده تصویر را از طریق عادت همیشگی خود نبیند و تا حدی از حالت معمول جدا شود و این نوعی انتزاع است.

اغراق در رنگ، واید یا تله بودن بیش از حد، فکوس بیش از حد در سوژه‌ها، استفاده از ساتریشن (Vivid) بسیار غلیظ، استفاده از کنتراست بالا، تصاویر سیاه یا ضد نور، حرکت دوربین در حین عکاسی و هر گونه استفاده غیر معمول از تجهیزات عکاسی، گونه‌ای انتزاعی به عکس‌ها خواهد بخشید.

عکاسی گوتیک – Gothic photography

مفهوم عکاسی گوتیک مسلما بدون دانستن تعریف گوتیک کمی گیج کننده و تا حدی نامفهوم به نظر می‌رسد.

سبک گوتیک در سال‌های پایانی دهه 1970 و شروع 1980 پا به عرصه وجود گذاشت. طرفداران این سبک به نمایش دادن جنبه‌های تاریک و سیاه زندگی علاقمند بوده و در آثارشان بر مفهوم مرگ، درد و رنج تمرکز بیشتری دارد. در عین حال سعی می‌کنند تا تمامی جوانب زندگی را به صورتی متفاوت در معرض عموم قرار دهند.

رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز و بنفش نقش زیادی در هنرهای گوتیک دارد. هر چند عکس‌های گوتیک به نظر تاریک، مرموز و ترسناک و وهم آلودند اما بعضی معتقدند هنرمندان این سبک سعی دارند تا جنبه‌های به ظاهر زشت زندگی را زیبا به نمایش در آوردند.

سوژه‌های عکاسی گوتیک ممکن است یک پرتره و یا منظره باشد. قبرستان‌ها، بناهای عجیب سنگی، عمارت‌های ویران از جمله مکان‌های متعارف در میان عکاسان سبک گوتیک است.

به طور کلی اکثر عکس‌های گوتیک سیاه و سفید و یا قهوه‌ای (Sepia) هستند چرا که در این رنگ‌ها حسی مرموز و نوستالوژیک نهفته است که به عکاسان در انتقال مفهوم مورد نظرشان کمک می‌کند.

عکاسی چهره – Portrait Photography

عکاسی پرتره، شاخه‌ای از عکاسی است که در آن موضوع چهره انسان می‌باشد و بر خلاف اشتباه رایج با عکس‌های فشن و مدلینگ متفاوت می‌باشد. در عکاسی پرتره عکاسی باید بتواند شخصیت سوژه را به خوبی به مخاطب القا نماید.

این نوع عکاسی خود شامل انواع مختلفی چون:

پرتره تمام قد، پرتره پرسنلی، پرتره هنری، پرتره سیاسی، پرتره خانوادگی و ... می‌گردد.

عکاسی مد – Fashion Photography

هدف اصلی عکاسی مد (Fashion) به تصویر کشیدن لباس، انواع پوشاک و فرآورده‌های مرتبط است که اغلب همراه با مدل در مجلات طراحی لباس و تبلیغات منتشر می‌شود.

امروزه این شاخه از عکاسی به دو منظور زیبایی‌شناسی و تبلیغات مورد استفاده قرار می‌گیرد که اکثرا در مکان‌هایی نامانوس با نورپردازی‌های دراماتیک و مهیج همراه است.

گاهی این شاخه از عکاسی تلاش می‌کند تا علاوه بر برجسته کردن عناصر زیبایی، نماینده فضای سیاسی و اجتماعی خود نیز باشد.

عکاسی خبری – Photojournalism

هدف اصلی عکاسی خبری ثبت رویدادهای خبری می‌باشد. ماموریت اولیه عکاس خبری تهیه تصویری است که کامل کننده یک گزارش باشد. هر چند یک عکاس حرفه‌ای می‌تواند تصاویر یک خبر را پیش از یک گزارشگر نیز تهیه کند.

عکس خبری باید نماینده و شاهدی صادق در ماجرای اتفاق افتاده باشد. بنابراین برای عکاسان حرفه‌ای و مسولین رسانه‌ها، هرگونه دستکاری و یا تغییر عکس در محدوده نکات غیر اخلاقی قرار می‌گیرد.

مرامنامه‌های اخلاقی شاخصه‌هایی هستند که حوزه عکاسی خبری را از سایر شاخه‌های عکاسی متمایز می‌کنند

اصول بین‌المللی اخلاق‌ حرفه‌ای در روزنامه‌نگاری

عکاسی خیابانی – Street Photography

عکاسی خیابانی جزیی از بدنه هنر عکاسی به محسوب می‌گردد چراکه صحنه‌هایی از زندگی روزمره مردم را سوژه اصلی خود قرار می‌دهد.

خیابان‌ها، پارک‌ها، جشن‌ها، محل‌های خرید و مراکزی که مردم گرد هم می‌آیند، محل اصلی تهیه عکس‌های خیابانی است.

هر چند این عکاسی شاخه‌ای از عکاسی مستند به شمار می‌آید اما از بعضی لحاظ با هم متفاوت هستند از جمله اینکه هدف اصلی عکاسی خیابانی به تصویر کشیدن مردم است و نه پوشش یک اتفاق. در واقع این شاخه از عکاسی آیینه‌ای است در برابر مردم که گاهی نیز با شوخ طبعی و یا لحنی طعنه‌آمیز پیام‌های سیاسی و یا اجتماعی را منتقل می‌کند که در چنین شرایطی به عکاسی مستند نزدیک می‌شود.

سال‌های 1975 تا 1980 نقطه اوج و شکوفایی تاریخ عکاسی خیابانی است.

عکاسی مستند –Documentary photography

تصویر در عکاسی مستند یک سند تاریخی محسوب می‌گردند. عکس‌های مستند در کنار ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه و هنری، بیشتر به منظور تحولات اجتماعی و سیاسی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند چراکه واقعیت را بدون خدشه به ثبت می‌رسانند.

به عبارت ساده‌تر، در این نوع عکاسی تصویر، نفش یک شاهد و مدرک را برای اثباب وجود یک وضعیت خاص به عهده دارد.

از طریق عکس‌های مستند، بیننده از فرهنگ، سیاست و موقعیت‌های اجتماعی سایر مردم دنیا اطلاعات درستی به دست می‌آورد.

گاهی اوقات عکس‌های مستند با قصد برانگیختن احساسات بیننده تا حدی عجیب، تکان دهنده و در عین حال هوشدار دهنده است و بیشترین مثال‌های مشهور در این زمینه  عکاسی در روزنامه‌ها و مجلات نوین و مدرن به چاپ رسیده‌اند.

( نمونه‌هایی از این‌گونه تصاویر را در کارگاه نقد عکس با هنرجویان حاضر مرور نمودیم )

بدون شک این شکل از عکاسی با به نمایش درآوردن مشکل فراگیر فقر، نقش بسیار مهمی در آگاه سازی مردم آمریکا از موقعیت اجتماعی کشور در بحران 1930 داشته است.

عکاسی هنرهای زیبا –Fine Art Photography

عکاسی هنری سبکی است که هدف اصلی آن ابراز دیدگاه‌های هنری عکاس بوده و اشاره به خلاقیت و بینش هنری عکاس دارد.

عکاسی هنری از آن جهت از دیگر سبک‌ها عکاسی متمایز است که برخلاف عکاسی خبری هدف آن ثبت تصاویر مربوط به اخبار نیست و نیازی به پایبندی به اصول اخلاقی خبرنگاری ندارد و نیز برخلاف عکاسی تبلیغاتی برای فعالیت‌های اقتصادی و یا فروش محصولات یا خدمات به کار نمی‌رود.

شایان ذکر است که تعریف عکاسی هنری تا به امروز موضوع بحث بسیاری در جوامع هنری دنیا است. نوین بودن هنر عکاسی نسبت به هنرهایی از جمله نقاشی و یا موسیقی سبب شد تا اوایل قرن بیستم میلادی در مجامع هنری غربی به عنوان هنر پذیرفته نشود، عکاسان پیشکسوتی مانند آلفرد استیگلتز، ادوارد ستایکن و ادوارد وستون اثر چشمگیری در گسترش عکاسی به عنوان یک هنر داشتند.

عکاسی خلاقانه در مقایسه با عکاسی خبری و اجتماعی، چیدمان، ترکیب بندی، انتخاب یک فضا با دیدی خاص و یک خلق هنرمندانه با ابزار عکاسی است.

هدف عکاسی هنری تولید تصاویر صرفا زیبایی شناسانه است. عکس‌های هنری غالبا در نمایشگاه‌ها و موزه‌ها در معرض دید عموم قرار می‌گیرند. سوژه‌های اصلی این شاخه از عکاسی، زیبایی‌ها  و نمایش زیبایی‌های هر چیز می‌تواند باشد.

از آن‌جا که درک زیبایی مطلق نبوده و تعریف زیبایی امری شخصی محسوب می‌شود، عکاسی هنری نیز بسیار ذهنی و فردی تلقی می‌گردد.

عکس‌های هنری در تعداد کم تولید می‌شود و اکثرا مورد استفاده‌ مجلات و تبلیغات قرار می‌گیرند. این عکاسی را می‌توان هم‌تراز با عکاسی مد و متضاد با هدف عکاسی مستند دانست.

آلبرت سندز، تیموتی سولیوان و کارلتون واکینز از جمله  عکاسان برجسته هنری به حساب می‌آیند.

عکاسی مفهومی - Conceptual Photography

عکاسی مفهومی شاخه‌ای از عکاسی است که در آن، هنرمند به دنبال خلق یک مفهوم یا ایده توسط یک عکس است. عکس مفهومی باید بیننده را به تفکر وا دارد. عکس‌های همه دسته‌های عکاسی می توانند در صورت القای مفهومی خاص به بیننده در این دسته نیز قرار گیرند.

عکاسی ورزشی – Sport Photography

عکاسی ورزشی، شاخه ای از عکاسی خبری است که در آن از صحنه‌های ورزشی عکاسی می‌شود. در این سبک، تجهیزات و ابزارها نقش مهمی دارند زیرا سوژه متحرک است و عکاس هم از صحنه دور است بنابراین داشتن لنزهای قدرتمندی همچون تله و زوم بدون شک برای عکاس ضروری است. همچنین دوربین هم باید قابلیت عکاسی پیاپی – Burst Mode- را داشته باشد تا در حین یک اتفاق عکاس از کل وقایع عکاسی نموده و لحظه‌ای را از دست ندهد.

انتخاب مناسب سرعت شاتر متناسب با حرکت سوژه از مهمترین مسایلی است که عکاس این سبک باید به آن توجه نماید.

عکاسی از نمای نزدیک – Macro Photography

عکاسی ماکرو یا عکاسی از نمای نزدیک، به‌طور معمول عکاسی از سوژه‌های کوچک است. در این نوع عکاسی سوژه موجود در یک تصویر ماکرو، بزرگ‌تر از اندازه آن در طبیعت بر روی نگاتیو یا صفحه حساس ثبت شده و می‌توان جزییات سوژه را با کمک درشت‌نمایی حاصله به خوبی مشاهده نمود. عکاسی از تمبر، حشرات، ابزار و ادوات بسیار کوچک و... نیازمند عکاسی به روش ماکرو می‌یاشند.

عکاسی معماری – Architectural Photography

عکاسی معماری، شاخه‌ای از عکاسی است که در آن از آثار معماری، ساختمان‌ها و معماری شهری عکاسی می‌شود.

برای عکاسی معماری، دو فاکتور زاویه دید و نوع لنز تاثیر زیادی بر روی نتیجه خواهند داشت؛ زیرا معمولا آثار معماری بزرگ بوده و عکاس هم نمی‌تواند به اندازه کافی از آن‌ها فاصله بگیرد؛ به همین دلیل لازم است که زاویه دید لنز زیاد بوده تا عکاس بتواند همه ساختمان و بنا را در کادر جا دهد.

عکاسی در این نوع عکاسی باید تمام تلاش خود را در کنترل پرسپکتیو و انتخاب مناسب عمق میدان انجام دهد.

عکاسی نجومی – Astrophotography

در این سبک به وسیله تلسکوپ و یا حتی بدون آن از آسمان شب عکاسی می‌شود. ثبت اجرامی چون خوشه‌ها، توده‌های سحابی، ستاره‌ها، سیارات، صور فلکی و ... از اهداف این نوع عکاسی بوده که از زیبایی‌ها و ویژگی‌های خاصی برخوردار است.

این سبک را می‌توان هم علمی و هم هنری به شمار آورد چراکه عکس‌های این سبک می‌توانند دربر گیرنده اطلاعات و جزییات نجومی از اعماق آسمان باشند و هم با کمی ذوق و خلاقیت در ترکیب بندی و کادر بندی آثاری خلاقانه و هنری ثبت نمود.

عکاسی جنگ - War Photography

عکاسی جنگ تصور مردم دنیا را از پدیده جنگ تغییر داد. عکاسی جنگ به مردم کمک می‌کند تا عمق یک فاجعه جنگی را که از طرق نوشتار قابل انتقال نیست درک کنند.

جنگ‌های داخلی آمریکا  نقطه شروعی عکاسی جنگ بودند. در این عکس‌ها چهره خشن و بی‌پرده‌ای از زشتی‌های این جنگ داخلی برای مردم فاش شد. در واقع مردمی که جنگ داخلی را اقدامی شرافتمندانه به حساب می‌آوردند با دیدن تصاویری از واقعیت‌های این جنگ بهت زده شدند.

به علت حساسیت‌های نظامی و استراتژیک اجازه تصویربرداری چندانی در جنگ اول جهانی به عکاسان داده نشد، هر چند عکاسی از پیکارهای مبارزاتی؛ سال‌ها پیش از این جنگ آغاز شده بود.

عکس‌های جنگی در طول جنگ جهانی دوم بیشتر ترغیب کننده روحیه میهن پرستی و افشا کننده بی‌عدالتی‌های اجتماعی بود.

اما عکس‌های تکان دهنده  از فاجعه‌های جنگ ویتنام باعث ایجاد روحیه و تفکرات ضد جنگ در مردم شد.

سوژه‌های عکاسی جنگ می‌توانند خارج از محدوده جبهه یک جنگ نیز باشند. ثبت تصاویر ویرانه‌های به جا مانده از جنگ و لطمات انسانی نیز در حوزه همین عکاسی قرار دارد.

در واقع هدف اصلی عکاسی جنگ  به تصویر کشیدن چهره انسانی است که به هر شکل درگیر این نزاع و درگیری است؛ خواه یک سرباز خسته؛ خواه یک کودک غمگین.

همانطور که تاریخ نشان داده است، عکاسی جنگ تاثیر زیادی در افکار عمومی دارد و ممکن است مانند مثال جنگ ویتنام، مردم را در مقابل سیاست کشور قرار داده و حتی دولتمردان را مجبور به توقف جنگ کنند.

عکس‌های زنده یاد کاوه گلستان را در این خصوص می‌توانید مشاهده نمایید.

عکاسی سیاه و سفید – Black And White Photography

عکس سیاه و سفید در ابتدای ظهور عکاسی، تنها انتخاب عکاسان بود. کمی بعدتر حتی با تولید فیلم‌‌های رنگی نیز عکاسان ترجیح می‌دادند با فیلم‌های سیاه و سفید به کار خود ادامه دهند چرا که این فیلم‌ها به نسبت ارزان‌تر و البته با کیفیت‌تر بودند.

با بالا رفتن کیفیت فیلم‌های رنگی تولید فیلم‌های سیاه و سفید با شکست رو به رو شد؛ اما امروزه عکس‌های سیاه و سفید به حیاتی دوباره دست یافته‌اند چرا که عکاسان به قدرت عکس‌های سیاه و سفید پی برده‌اند.

شاید این سوال در ذهن ایجاد شود که با وجود طراوت رنگ در دوربین‌های دیجیتال چرا همچنان عکاسی سیاه و سفید طرفداران خود را دارد.

در واقع گاهی عکاس مایل است سایه‌های قوی و طیف‌های خشن یک سوژه را برجسته کند. در عین حال این عکاسی توانایی خاصی در ایجاد فضاهای رمانتیک و رمزآلودی را دارد که از عهده  عکاسی رنگی خارج است.

سوژه‌های یکسان در دو عکاسی رنگی و سیاه و سفید به شکل‌های مختلفی بروز می‌کنند.

نور و سایه نقش کلیدی را در عکاسی سیاه و سفید بر عهده دارند و چنانچه عکاس نتواند نور مناسبی را در تصویر به ثبت برساند از ارزش کارش به شدت کاسته می‌شود.

دوران عکاسی سیاه و سفید با اختراع دوربین‌های دیجیتال به نظر رو به اتمام می‌رسید اما امروزه اکثر این دوربین‌ها گزینه‌ای دارند که ثبت تصویرهای سیاه و سفید را برای ما امکان‌پذیر کرده است.

البته کیفیت تصویر سیاه و سفید با بالا رفتن کیفیت دوربین ارتقا پیدا می‌کند. نرم افزارهایی نیز هستند که به ما اجازه می‌دهند تا عکس‌های رنگی خود را به سیاه و سفید تبدیل و چاپ کنیم.

به نظر می‌رسد عکاسی سیاه و سفید به علت انتقال یک حس نوستالوژیک همیشه مورد تحسین و علاقه مردم خواهد بود.

سبک‌های متعدد دیگر عکاسی را نیز چون عکاسی مادون قرمز، عکاسی زیر آب، عکاسی تبلیغات و صنعتی، عکاسی آرشیوی و... را می‌توان نام برد که به مرور و در تکمیل این مقاله به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

سبک‌های متعددی نیز در عکاسی وجود دارند که بنا به دلایل معلوم از بحث پیرامون خودداری می‌نماییم.

منابع:

photography.com

wiki

آموزشگاه آزاد هنرهای تجسمی قدیمی

دپارتمان عکاسی

{plusone}